کاخ گلستان تهران
تهران-تهرانبنای کاخ گلستان در حدود سال 946 هجری شمسی در محلی که امروزه به میدان ارگ معروف است، ساخته شده.
پیدایش کاخ گلستان
بنای اولیه این کاخ به دوران شاه عباس صفوی بر می گردد، که ساختمان این کاخ سلطنتی را حصاری از درختان احاطه کرده بودند. اما بنایی که امروزه به عنوان کاخ گلستان می شناسیم در دوران آقا محمد خان قاجار نخستین پادشاه سلسله قاجاریه در حدود سال 1138 هجری شمسی با ساخت بنای دیوانخانه پایه گذاری شده است. در دوران آقا محمد خان کاخ گلستان مورد توجه بیشتری قرار گرفت. آقا محمد خان پس از مرگ آخرین پادشاه زندیه یعنی کریم خان از فضای آشفته ایران استفاده کرد و ایلات قاجار را از دشت گرگان که محل سکونت آنان بود به دامنه های جنوبی البرز یعنی تهران و دامغان حرکت داد. او با این کار می خواست راه خود را به طرف شیراز و مرکز حکومت زندیه باز کند. البته لرد کرزن در کتاب ایران و قضیه ایران، نزدیکی به املاک و طایفه آقا محمد خان در گرگان و نزدیکی به روس ها و تحت مراقبت داشتن آنها را علت انتخاب تهران به عنوان مرکز حکومت و پایتخت قاجاریه می داند.
حوادث تاریخی کاخ گلستان
کاخ گلستان در طول تاریخ 452 ساله خود، محل وقوع حوادث مهمی در تاریخ ایران بوده، که از جمله مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
تاجگذاری مظفر الدین شاه، مظفر الدین شاه بعد از مرگ پدرش ناصر الدین شاه به عنوان پنجمین پادشاه قاجار در سال 1275 هجری شمسی در عمارت بادگیر کاخ گلستان تاجگذاری کرد. او آخرین پادشاه ایران است که در ایران درگذشته، آرامگاه وی در شهر قم قرار دارد.
برگزاری اولین جلسه مجلس مشروطه ایران در روز ۱۴ مهر ماه ۱۲۸۵ هجری شمسی با حضور مظفر الدین شاه، صدراعظم، درباریان، نمایندگان مردم و سفیران کشورهای خارجی در مراسمی در اتاق برلیان کاخ گلستان.
تاجگذاری احمد شاه آخرین پادشاه سلسله قاجاریه در تخت مرمر کاخ گلستان در تاریخ 29 تیر ماه 1293 هجری شمسی.
برگزاری مجلس موسسان، در 15 آذر 1304 در محل تکیه دولت در ضلع شرقی کاخ گلستان مجلس موسسان برای انقراض سلسله قاجار و استقرار سلطنت پهلوی تشکیل شد. بعد ها بخش اصلی بنای تکیه دولت که یکی از بناهای باشکوه دوران قاجار بوده است برای ساخت ساختمان بانک ملی در بازار تهران تخریب گردید و امروزه اثری از این بنا وجود ندارد.
جلوس رضا شاه بر تخت مرمر، در آذر ماه 1304 رضا شاه پهلوی پس از تنفیذ پادشاهی توسط مجلس موسسان نخستین جلوس خود را بر تخت مرمر انجام داد. این آخرین مراسم برگذار شده در این محل بود.
مراسم تاجگذاری رضا شاه در تاریخ 4 اردیبهشت 1305 در تالار سلام کاخ گلستان انجام شد.
مراسم تاجگذاری محمد رضا شاه، در تاریخ 4 آبان 1346 محمد رضا شاه پهلوی برای اولین بار پس از به سلطنت رسیدن در مراسمی رسمی در تالار سلام کاخ گلستان تاج بر سر خود و همسرش فرح پهلوی گذاشت. وی پس از تاجگذاری خود و فرح، همسرش را به عنوان نیابت سلطنت منصوب کرد.
بازدید از کاخ گلستان
مسیر دسترسی
مترو، بهترین راه رسیدن به کاخ گلستان استفاده از مترو می باشد. ایستگاه مترو پانزده خرداد 300 متر تا محل کاخ فاصله دارد که به صورت پیاده می توانید این مسیر را طی کنید.
خودرو شخصی، اگر با خودرو شخصی قصد رفتن به محل کاخ را دارید باید این مسیر را دنبال کنید، خیابان حافظ، پایین تر از میدان حسن آباد، خیابان بهشتی، خیابان خیام، خیابان سور اسرافیل، خیابان ناصر خسرو و در انتها خیابان داور. البته دقت داشته باشید که محل کاخ در محدوده طرح اصلی ترافیک تهران قرار دارد و برای تردد در این محدوده باید طرح ترافیک تهیه کنید و دیگر اینکه این محدوده از شهر بسیار شلوغ هست و به همین خاطر پیدا کردن جای پارک مناسب به سختی امکان پذیر می باشد.
لازم به توضیح است که تردد وسایل نقلیه در محدوده منتهی به کاخ گلستان یعنی خیابان های باب همایون، صور اسرافیل، داور و سبزه میدان ممنوع می باشد.
اتوبوس، پایانه اتوبوس قورخانه به صورت پیاده 10 دقیقه تا محل کاخ فاصله دارد. از طریق این پایانه و سایر ایستگاه های اطراف کاخ گلستان می توانید برای رفت و آمد به این محل اقدام نمایید.
آدرس، تهران، خیابان 15 خرداد، میدان ارگ، کاخ گلستان
تلفن مجموعه، 8-33113335-021
ساعت بازدید
ساعت بازدید در فصل های بهار و تابستان از ساعت 9:30 الی 18:30 می باشد و فروش بلیط در این فصل ها نهایتا تا ساعت 17:30 انجام می شود.
ساعت بازدید در فصل های پاییز و زمستان از ساعت 9 الی 16:30 می باشد و فروش بلیط در این فصل ها نهایتا تا ساعت 16 انجام می شود.
لازم است بدانید که برای بازدید کامل از مجموعه کاخ گلستان حداقل 2 ساعت زمان نیاز هست بنابراین سعی کنید بازدید خود را در ساعات پایانی کار مجموعه انجام ندهید تا فرصت کافی برای بازدید داشته باشید.
بهای بلیط
خرید بلیط برای بازدید از مجموعه کاخ گلستان شامل دو بخش می شود. شما باید برای ورود به داخل مجموعه یک بلیط تهیه کنید و برای بازدید از هر یک از کاخ های داخل مجموعه بلیط جداگانه تهیه نمایید. مجموعه کاخ گلستان شامل 12 کاخ و موزه می باشد.
بهای بلیط وروی به مجموعه کاخ گلستان
بهای بلیط ورودی کاخ گلستان برای بازدید کننده ایرانی : 2.500 تومان
بهای بلیط ورودی کاخ گلستان برای بازدید کننده خارجی : 15.000 تومان
بهای بلیط بازدید از کاخ ها عمارت ها و موزه ها
بهای بلیط بازدید از کاخ اختصاصی برای بازدید کننده ایرانی : 2.500 تومان
بهای بلیط بازدید از کاخ اختصاصی برای بازدید کننده خارجی : 15.000 تومان
بهای بلیط بازدید از سایر موزه ها و عمارت ها برای بازدید کننده ایرانی : 2.000 تومان
بهای بلیط بازدید از سایر موزه ها و عمارت ها برای بازدید کننده خارجی : 8.000 تومان
بازدید از خلوت کریم خانی، تالار ظروف و تالار برلیان برای بازدید کنندگان رایگان می باشد.
هتل های اطراف کاخ گلستان
اگر مسافر شهر تهران هستید و قصد از سفر شما کاری و خرید و یا بازدید از امکان تاریخی شهر هست ما اقامت در یکی از هتل های اطراف کاخ گلستان را به شما پیشنهاد می کنیم. این محدوده از شهر هم به بازار بزرگ تهران و سایر بازار های قدیمی و جدید شهر دسترسی دارد. از جمله هتل های محدوده ارگ تهران و میدان امام خمینی را می توان به هتل 4 ستاره بزرگ فردوسی در خیابان کوشک مصری، هتل الیان در خیابان سعدی جنوبی، هتل ارس در خیابان سعدی جنوبی، هتل مهر در کوچه سراج المولوک و هتل حافظ در خیابان فردوسی جنوبی اشاره نمود که می توانید هر یک از این هتل ها را از طریق رزرواسیون آریا با تخفیف رزرو نمایید..
مجموعه کاخ گلستان دارای 12 کاخ، عمارت و موزه می باشد که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.
عمارت تخت مرمر
عمارت تخت مرمر قدیمی ترین بنا در کاخ گلستان می باشد که ساخت آن به دوران کریم خان زند در سال 1138هجری شمسی بازمی گردد. ایوان تخت مرمر جایگاهی است که پادشاهان قاجار در این مکان به مراسم سلام می نشستند و طبقات مختلف مردم را در مواقع خاص بار عام می دادند. تخت مرمر در سال 1185 هجری شمسی به دستور فتحعلی شاه قاجار از مرغوبترین سنگ مرمر معادن یزد در اصفهان حجاری شده و به شکل سکویی دیواره دار بلند در وسط ایوان قرار گرفته است. این تخت بر پایه داستان تخت حضرت سلیمان که بر روی دوش دیوان و پریان قرار داشته، ساخته شده است.
مشاهده جاذبه های هنری تهران
خلوت کریم خانی
در گوشه شمال غربی محوطه کاخ گلستان چسبیده به تالار سلام بنائی سرپوشیده و ستون دار بصورت ایوان سه دهنه ای وجود دارد که در وسط آن حوض جوشی ساخته شده و آب قنات شاهی از میان آن بیرون جسته و در باغهای سلطنتی جریان می یافت. راه عبور از اندرون و باغ گلستان به دیوانخانه و تالار تخت مرمر سابقا از این محل بود ولی در زمان ناصرالدین شاه به سبب تغییر وضع ساختمان ها آن معبر مسدود گردید. این قسمت از کاخ گلستان که جلو خان یا خلوت کریمخانی نامیده می شود چنانکه از نامش پیداست از دو نظر از محلهای قدیمی و تاریخی به شمار می رود، یکی به سبب اساس بنای آن که در زمان کریمخان نهاده شده و دیگر به علت ستم و عمل ناجوانمردانه ای که آقامحمد خان قاجار در این محل با استخوان های پوسیده کریمخان زند روا داشته بود. در سال 1164 هجری شمسی و به دستور آقا محمد خان بقایای جسد کریمخان زند را از عمارت کلاه فرنگی ( محل کنونی موزه پارس در شیراز ) به تهران حمل نموده و در زیر پله های همین خلوت کریمخانی که محل عبور و مرور روزانه او بود دفن نمودند. به هر حال استخوانهای آن پادشاه کریم النفس سالها لگد کوب قاجاریه بود و درباریان متملق آن زمان در گذاشتن پای برسر وسینه وکیل الرعایا بر یکد یگر سبقت می جستند و معروف است که خود آغا محمد خان قاجار با نوک شمشیری که بر کمر داشت چند ضربه ای نیز بر خاک می نواخت. پس از آقا محمد خان این قسمت از بناهای سلطنتی بر اثر تغییراتی که چندین بار در زمان ناصرالدین شاه داده شد تبدیل به محوطه کوچکی بنام حیاط کریمخانی گردید و به وسیله نرده های آهنی از باغ گلستان جدا شده و به همان صورت باقی ماند و به علت صفا وآرامشی که داشت گاهی ناصرالدین شاه در این گوشه دنج به تنهایی در کنار حوض آن به استراحت پرداخته و قلیانی می کشید. پس از انقراض قاجاریه و در زمان پهلوی اول در بهمن ماه 1304 هجری شمسی دستور شکافتن و کاوش زیر پله های سمت راست جلو خان صادر گردید. کارگران که آنها نیز از طایفه زند بودند تحت نظر استاد حسین میدانی زیر پله های مزبور را کنده پس از مقداری خاک برداری قطعات استخوان های نپوسیده شاه زند را بیرون آوردند. پس از جمع آوری استخوان های وکیل، به قم منتقل و در این شهر دفن گردید.
در حال حاضر دو اثر مهم در خلوت کریم خانی قرار دارند یکی سنگ مزار ناصرالدین شاه و دیگری تخت فتحعلی شاه.
کاخ اختصاصی
در ضلع شمال غربی باغ گلستان از خلوت کریمخانی که بگذریم به کاخ اختصاصی می رسیم که شامل پنج تالار به نام های تالار سلام یا تاجگذاری، تالار عاج، تالار آینه، تالار ظروف و تالار برلیان می باشد.
بنجامین نخستین سفیر آمریکا در ایران در کتاب خود به نام ایران و ایرانیان که مربوط به فاصله سال های 1258 تا 1259 هجری شمسی است می نویسد : " عالی ترین قسمت عمارات سلطنتی ناصرالدین شاه همان تالار سلام است که از نظر ابعاد و جلال و شکوه خود یکی از عالی ترین تالارهای دنیاست. سقف و دیوارهای آن بوسیله گچ بری تزئین گردیده است، نظیر همان گچ بری هایی که در کاخ الحمراء نیز دیده می شود. "
شمس العماره
شمس العماره یا عمارت خورشید شاخص ترین و یکی از زیباترین بناهای کاخ گلستان است. که در پنج طبقه به دستور ناصرالدین شاه ساخته شده. گویا ناصرالدین شاه بر اثر دیدن تصاویر بناها و آسمان خراش های کشورهای اروپایی تمایل پیدا می کند بنای مرتفعی نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت خود ایجاد نماید تا از بالای آن بتواند منظره شهر تهران و دورنمای اطراف را تماشا کند. ساخت بنا در سال 1238 شمسی آغاز و پس از سه سال در سال 1241 شمسی به پایان رسید.
مجموعه کاخ گلستان شامل بخش های دیگری هم می شود که عبارتند از موزه نگارخانه، موزه مخصوص، تالار برلیان، موزه حوضخانه، موزه عکس خانه، عمارت بادگیر، عمارت الماس و موزه مردم شناسی.